Wokół Kremla

Mauzoleum Lenina

Pierwszy projekt mauzoleum był wykonany przez architekta Szczusiowa w nocy 22 stycznia roku 1924. Już wtedy architekt wiedział, jak powinno ono wyglądać. Pierwsze mauzoleum było drewniane i zostało zbudowane w ciągu 2 dni po smirci Lenina. Stało kilka miesięcy, dopóki nie zostałozastąpione innym, również drewnianym. Dopiero w latach 1929-1930 zbudowano mauzoleum granitowe, to, które dotrwało do dziś. Wnętrze mauzoleum to przede wszystkim sieć korytarzy, którymi odwiedzający dochodzą do sali głównej, gdzie znajduje się sarkofag wodza rewolucji. 

Eksperyment z ciałem Lenina jest unikalny. Czuwa nad nim specjalny wydział naukowy, którego pomieszczenia znajdują się pod trybunami honorowymi. W czasie II wojny światowej ciało Lenina jak relikwię wywieziono z Moskwy wraz z tym wydziałem, którego zadaniem było sprawowanie pieczy nad ciałem wodza.
Po śmierci Stalina kierownictwo Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (KPZR) podjęło decyzję o złożeniu tu również ciała Stalina.

Mauzoleum było więc miejscem wspólnego spoczynku Lenina i Stalina, dopóki Nikita Chruszczow nie wystąpił na XX Zjeździe KPZR z ostrą krytyką kultu Stalina.
Na jednym z posiedzeń, pod sam koniec obrad, jeden z referentów wystąpił z wnioskiem o wyniesieniu ciała Stalina z mauzoleum. Czas na wystosowanie tego wniosku był wybrany idealnie: pod koniec posiedzenia wszyscy uczestnicy obrad są już tak zmęczeni, że myślą tylko o opuszczeniu sali. Chruszczow natychmiast poparł wnioskodawcę i zaproponował głosowanie bez wcześniejszej dyskusji. Jakoże głosowania w tamtych czasach były wyłącznie jednogłośne, więc i ta propozycja została zaakceptowana. Obecnie ciało Stalina spoczywa w ziemi obok mauzoleum - czarny nagrobek po lewej stronie. Nowe oblicze mauzoleum zyskało dopiero w czasach Breżniewa - pozostał na nim jedynie napis "LENIN".

Ciekawostka: w języku rosyjskim w druku nie używa się kropek nad literą "Ё" (jo), czyli pisze się ją jak "E". W związku z tym niektórzy dowcipnisie napis "ЛЕНИН" (LENIN) czytali jako "Лёнин" (Lonin - mauzoleum Leonida Breżniewa; "Lonia" to zdrobniała forma od imienia Leonid).

Na mauzoleum znajdują się trybuny, na których w czasie parad i świąt państwowych stali członkowie najwyższych władz ZSRR i ważniejsi goście.

W czasach ZSRR na Placu Czerwonym świętowano dwa razy w roku: 1 maja (Święto Ludzi Pracy) i 7 listopada (Rocznica Rewolucji Październikowej). 7 listopada przed głównymi obchodami odbywała się także parada wojskowa, mająca pokazać, jak silnym państwem jest Związek Radziecki (zachodnie media przedstawiały wówczas te parady jako demonstrację radzieckiej gotowości bojowej).

Sam też 2 razy w starszych klasach szkoły średniej uczestniczyłem w demonstracjach majowych. Dla nas to  było wielkie święto. Ale gdy szliśmy w pochodzie, nie myśleliśmy o żadnej polityce. Cieszyliśmy się ciepłem i słońcem majowego ranka oraz towarzystwem szkolnych kolegów. Rozmowy, żarty i śmiech trwały przez całą wędrówkę od miejsca zbiórki na Plac. A okrzyki "Lenin! Partia! Komsomoł!" (3 razy) były tylko atrybutami dodatkowymi. Bo i tak wiedziałem wtedy, że mieszkam w najlepszym państwie świata, bo tak nas wówczas uczono.

Przed mauzoleum w czasach radzieckich był "Posterunek Nr 1" warty honorowej, zmieniającej się co godzinę. Zmiana warty zawsze przyciągała tłumy turystów. Warto było to zobaczyć.

W projekcie mauzoleum specjalnie wydzielono miejsca dla żołnierzy. Ciekawostką jest to, że nawet w czasie deszczu czy śniegu pod filarami mauzoleum, gdzie stali żołnierze warty honorowej zawsze było zacisznie, ciepło i sucho.

"Kremlowscy kursanci " - tak nazywa się żołnierzy warty honorowej - są wybierani spośród rekrutów w całej Rosji na podstawie specjalnych kryteriów. Muszą być absolutnie zdrowi, wysocy, smukli i posiadać typowo rosyjską urodę. Dlatego też patrząc na nich można zobaczyć, jak powinien wyglądać "typowy Rosjanin".

W latach 1997 -1998 "Posterunek Nr 1" został przeniesiony pod Grób Nieznanego Żołnierza. Żołnierze wychodzą z bramy po lewej stronie pomnika (muszą iść dość długo, jednak nie tak długo, jak warta honorowa przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie).

Grób Nieznanego Żołnierza

Rosyjski Grób Nieznanego Żołnierza został zbudowany o wiele później niż warszawski, ale sam pomysł został skopiowany od Polaków. Bo kiedy jeden z radzieckich szefów partyjnych zobaczył taki pomnik w stolicy Polski, zaproponował zbudowanie czegoś podobnego w Moskwie.

Szczątki żołnierzy zostały tu złożone na początku grudnia 1966 roku, na pamiątkę bitwy pod Moskwą w 1941 roku. Historycy do dnia dzisiejszego zażarciesię spierają o moment przełomu w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej. Jedni uważają, że zasadniczy zwrot nastąpił w czasie bitwy pod Stalingradem, inni - że właśnie pod Moskwą w 1941 roku, kiedy 5 grudnia 1941roku armia hitlerowska, nie znająca do tej pory smaku porażki, panująca nad całą Europą, nie tylko została powstrzymana, ale i zmuszona do odwrotu. Radzieccy żołnierze stopniowo zaczęli oswobadzać radzieckie wioski i miasta.

Prochy żołnierzy zostały przewiezione do Moskwy z mogiły w pobliżu wsi Krukowo (41 km od Moskwy) i następnie złożone pod murami Kreml w Grobie nieznanego Żołnierza. Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce wiosną 1967 roku, w Dzień Zwycięstwa.

Na pomniku wyryto następujące słowa: "Imię Twoje jest nieznane, twój czyn bohaterski jest nieśmiertelny". Po prawej stronie pomnika stoją urny z ziemią z miast odznaczonych tytułem miasta-bohatera Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (1941-1945).

Pod Grobem Nieznanego Żołnierza Bardzo często można zobaczyć nowożeńców składających kwiaty - stało się to już tradycją. W ten sposób młodzi oddają hołd bohaterom wojny.

(Drugie popularne miejsce "trasy ślubnej" to plac widokowy w Górach Worobiowych i od niedawna - Plac Zwycięstwa).